Ban lam viec 8 tieng mot ngay va khong ngot keu ca minh dang bi cong viec vat kiet suc? Co the ban se cam thay mot chut xau ho neu dem so khoi luong cong viec cua minh voi cong viec ma nhung con vat duoc trang Discovery liet ke sau day van lam hang ngay de “kiem song”.
Kien – nhung cong nhan cham chi
Kien la loai dong vat co to chuc xa hoi chat che va su phan cong lao dong ro rang. Moi thanh vien trong mot dan kien se giu mot trach nhiem rieng biet. Kien chua chi co 1 nhiem vu duy nhat la sinh san, con kien duc chi lo phan viec “hop tac” voi kien chua trong viec gia tang dan so cua dan. Tuy nhien, khac voi kien chua co tuoi tho den 15-20 nam, nhung con kien duc se chet sau khi giao phoi. Cac thanh vien khac trong mot dan kien se co nhiem vu duy tri hoat dong cua ca dan duoc suon se. Kien tho co nhiem vu cham soc va cho cac au trung kien an cung nhu lo viec don dep ve sinh trong to kien va dao them nhung duong ham moi. Kien kiem an phu trach viec tim va mang thuc an ve to. Ngoai ra con co nhung con kien phu trach bao ve an ninh khu vuc quanh to, nhung con kien lo viec trinh tham…Cac dan kien da tro thanh mot phan khong the thieu trong mot he sinh thai. Chung giup don dep xac chet cua cac sinh vat khac, hon nua, viec chung dao nhung duong ham trong long dat lam cho dat thoang khi hon.
Hai ly – tho xay lanh nghe
Hai ly la nhung ky su xay dung rat tinh thong va sieng nang. Chung thuong xay nhung con dap tren song hoac suoi de tao ra nhung cai ao nuoc lam cho sinh song. Cong viec xay dung bat dau vao cuoi mua he va dien ra suot mua thu de lam to tru cho mua dong. Chung dung nhung chiec rang dai va nhon de don nga cay roi lai tiep tuc ra than cay ra nhieu manh nho de de mang ve cho can xay to. Chung se xep chong nhung khuc cay nay len nhau cho toi khi tao duoc mot con dap. Nhung cong viec cua chung khong dung lai o do, sau do chung con phai dao mot cai hang lam cho tru va du tru thuc an cho mua dong dai. Mac du nhung cong trinh xay dung cua hai ly khien nhieu nha moi truong dau dau vi nhung con dap nay chan dong chay tu nhien cua cac dong song, suoi, tuy nhien cong viec cua chung cung co loi cho mot so loai dong vat khac thuong uong nuoc tren nhung cai ao ma chung da tao ra.
Su tu cai – nhung tay tho san cu khoi
Trong vuong quoc dong vat, su tu cai la dien hinh cho mau “phu nu tru cot trong gia dinh”. Chung khong nhung mang thuc an ve cho gia dinh ma con dam duong luon nhiem vu nuoi nang con cua minh va cham soc luon con cua cac ba me khac o trong dan. Trong khi su tu duc duoc xem la mot bieu tuong cua suc manh va niem kieu hanh, co nhiem vu bao ve gia dinh khoi nhung ke san moi khac, thi su tu cai lai dam duong phan viec di san day kho khan. Vi khong co cai bom lam vuong viu va de khien cho con moi phat hien, nen su tu cai co the am tham theo doi sat con moi truoc khi tan cong ma khong bi phat hien. Nhung nu hoang hoang mac nay thuong di san ve dem, va o chung the hien manh me cai goi la “nu quyen” khi cac con cai phoi hop voi nhau phuc kich va ha sat con moi.
Cho rung chau Phi – nhung ten do te
Nhung ten do te tren cac hoang mac chau Phi nay co mot vai tro quan trong trong he sinh thai boi chung giup loai bo cac con vat bi om hoac bi thuong, giup duy tri su can bang va cai thien cac loai bi chung san moi. Khi san moi, chung luon lam viec theo nhom; mot vai con se tien len phia truoc tiep can con moi trong khi nhung con khac yem tro phia sau. Khi nhung con phia truoc da met thi nhung con khac se len thay the. Nho lam viec theo nhom ma hiem khi chung de song con moi. Theo quan sat cua cac chuyen gia tai so thu San Diego, ti le thanh cong trong cac cuoc di san cua loai nay la tu 70 – 90%, trong khi su tu chi co 30 – 40%.
Chim bowerbird – nhung nha trang tri noi that tinh te
Nhung con chim trong cua loai nay la nhung nha trang tri noi that day tai hoa. Chung khong chi xay to ma con bo rat nhieu cong suc de trang tri cho cai to hong thu hut su chu y cua cac co nang. Khi thiet ke noi that, chung se sap xep nhung vien soi, nhung vo so, nhung canh hoa sac so hay nhung thu linh tinh khac ma chung kiem duoc de trang hoang cho cai to that bat mat. Theo mot nghien cuu moi day thi cac nha khoa hoc con khang dinh rang nhung con chim trong khong nhung trang tri to cho dep ma cach thiet ke va trang hoang cua chung con lam cho cai to va ca anh chang da tai trong lon hon so voi kich thuoc that. Vi su canh tranh tren tinh truong cua loai nay kha gay gat, mot nang co den vai chang theo duoi, nen cung chang trach nhung anh chang nay phai tan dung moi “chieu thuc” moi mong co duoc “nguoi dep”.
Ca Wrasse – bac sy tham my
Nhieu loai sinh vat song o cac ran san ho rat biet on loai ca sieng nang nay vi nho chung mang lai cho 1 cuoc song sach se hon. Voi than hinh nho nhan chi khoang 5-7cm, loai ca nay danh ca ngay troi de co rua cac loai ky sinh va nhung manh vay chet cho cac loai ca song quanh no. No lam viec rat tan tam va can than, ti mi lam sach vay, duoi va ca rang mieng. Nhieu khach hang cua chung la nhung con ca rat to va thuong la nhung ke san moi nguy hiem. Tuy nhien, loi ich cua cong viec ma loai ca nho be nay mang lai cho chung quan trong den noi chung san sang bo mot bua an nhe de co duoc dich vu ve sinh dang gia hon nhieu. Di nhien cong viec cua loai ca nay khong phai hoan toan la “tu thien vi loi ich cong dong”, doi lai nhung san pham thu duoc khi don dep la thuc an cho chung. Mot ben duoc ve sinh sach se, con 1 ben duoc no bung, vay la doi ben cung co loi.
Moi – chuyen gia pha huy
Khi nghe toi ten cua loai nay, ban se nghi ngay toi su pha hoai. Tuy nhien, loai con trung nho xiu nay co mot vai tro rat quan trong ngoai tu nhien. Moi cung la loai song theo dan va co to chuc xa hoi tuong tu loai kien. Trong do, nhung con moi tho (than mau trang) la nhom cong nhan chiu trach nhiem tim kiem nhung nguon go moi. Chung con co nhiem vu dao hang trong nhung khoi go nay va cham soc moi non. Moi linh la nhung con moi truong thanh hon, chung co than minh mau vang nau va cai mieng mau den. Trach nhiem chinh cua chung la bao ve dan cua minh khoi nhung ke thu khac nhu kien hoac nhung dan moi canh tranh. Nhung con moi co canh trong dan la nhung con giu trach nhiem phan chia va bat dau gay dung mot dan moi moi. Trong khi moi la noi kinh hoang cua moi gia dinh, va moi nam nguoi ta lai chi hang trieu dola chi de tong khu hoac han che su xam lang pha hoai cua chung trong nha, thi ngoai tu nhien, chung giup phan ra nhung than cay muc lam dat toi xop mau mo va lay cho trong cho nhung cay non moc len.
Giun dat – nong dan cham chi
Nhung con giun dat trong that don gian, the nhung Charles Darwin da danh hang chuc nam nghien cuu ve chung va noi rang chung dong mot vai tro song con trong lich su the gioi cua chung ta. Va Darwin khong phai la nguoi duy nhat tran trong vai tro cua loai nay, ma nhung ai da tung u phan tron deu biet loi ich cua chung. Giun dat la nhung nong dan tuyet voi cua tu nhien, chung can man ngay dem cay toi dat, nho vay ma dat toi xop, thoang khi, giup nuoc luan chuyen de dang. Phan giun dat con la mot nguon dinh duong cho dat boi chung giau dam, canxin va cac khoang chat khac, la mot phan khong the thieu trong mot he sinh thai khoe manh. Su hien dien cua giun dat la dau hieu cho biet mot vung dat co sach va khoe hay khong.
Chim canh cut hoang de nhung ong bo ba me tan tuy
Ai da tung xem bo phim tai lieu “March of the Penguins” – mot thien anh hung ca bi trang ve loai chim canh cut hoang de - deu bi chinh phuc hoan toan boi cong suc lon lao ma loai nay bo ra de duy tri noi giong. Vao thang 4 hang nam loai chim nay se thuc hien mot chuyen di day gian lao tu bo bien den sau trong dat lien cach do khoang 80 km chi de sinh no. Sau khi chim mai de 1 qua trung duy nhat, no se chuyen sang cho con duc trong giu va tro lai bien tim thuc an. Chim duc tu luc nay se tro thanh mot ong bo tan tuy voi mot nhiem vu duy nhat la giu qua trung tren chan va dung than minh de ap no trong suot 64 ngay dem cho toi khi trung no. (Nhung ong bo nao vung ve de trung roi xuong mat bang lanh gia se vinh vien mat di co hoi lam cha cua minh.) Khi chim non vua chao doi, chim bo se bon cho chung an bang chat dich tiet ra tu thuc quan cua minh cho toi khi chim me quay lai. Khi chim me quay lai, chung se doi phien cham soc con va luc nay chim bo moi tro lai bien de kiem thuc an lan dau tien sau hon 4 thang ap trung. Den thang 12 – mua he o Bac Cuc – bang tan de lo mat nuoc, cung vua luc chim non co the tu boi va kiem thuc an cho rieng minh.
Ong mat – nhung nhan vien doan ket
Nhung sinh vat nho be nay chiu trach nhiem chinh trong mot nganh kinh doanh tri gia nhieu trieu dola. Cac san pham tu loai nay nhu sap ong, mat ong, va viec chung thu phan cheo cho cac vu mua hang nam da sinh loi nhuan hon 100 trieu dola chi tinh rieng o My. To chuc cua mot dan ong cung giong nhu trong mot cong ty lon, trong do giam doc dieu hanh chinh la ong chua. Nhiem vu chinh va quan trong nhat cua ba ta la lam tang so luong cua dan ong de dam bao rang “cong ty” cua minh luon luon co mot doi ngu lao dong dong duc. Nhung con ong tho se chiu trach nhiem viec kiem va dem ve to nhung nguon dinh duong can thiet nhu mat hoa. Khi ve den to chung se chuyen giao nhung gi thu duoc cho mot nhom ong tho khac chuyen nhiem vu san xuat mat ong. Nhom nay chu yeu la nhung con ong cai, chung se “nhai lai” nhieu lan so mat hoa thu duoc voi muc dich loai bo toi da nuoc co trong do. Day chinh la cach chung lam mat ong. Ngoai nhiem vu san xuat mat, nhung con ong nay con chiu trach nhiem dieu hoa nhiet do cho to cua minh. Chung lam viec quan quat ca ngay ma khong he to ra bat binh. Ong mat that xung dang nhan danh hieu la loai vat sieng nhat tren hanh tinh cua chung ta.